Επιμ. Γερ. Στεφανάτος
Εκδόσεις Εστία, Αθήνα, 2013, σ. 570
Το βιβλίο «Ψυχανάλυση και Εφηβεία. Κλινικά και Θεωρητικά Ορόσημα» κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2013 από τις εκδόσεις της Εστίας υπό την επιμέλεια του Γεράσιμου Στεφανάτου. Το βιβλίο συγκεντρώνει κλασικά κείμενα και σημαντικές ψυχαναλυτικές έρευνες της τελευταίας κυρίως τριακονταετίας, οι οποίες στο σύνολό τους συνιστούν, ένα βασικό θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο αναφοράς για την κατανόηση των ψυχικών διεργασιών της εφηβείας και για την ψυχαναλυτική εργασία με εφήβους. Στην εισαγωγή ο Γ. Στεφανάτος, μετά από μια ιστορική αναδρομή που σκιαγραφεί τη διαμόρφωση των ψυχαναλυτικών θεωριών γύρω από το θέμα της εφηβείας καταλήγει στο ότι η εφηβεία απέκτησε επιτέλους τους επιστημονικούς τίτλους που της έλειπαν και βρήκε τη θέση της σαν όψιμο τέκνο της ψυχανάλυσης. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο ασχολείται με το αναπτυξιακό συνεχές και τις φυσιολογικές ψυχολογικές διεργασίες της εφηβείας. Μέσα από την αλληλουχία των κειμένων και την παρουσίασή τους, σκιαγραφείται σε αδρές γραμμές η ιστορία της σχέσης ψυχανάλυσης και εφηβείας και αναδεικνύεται η επίδραση της σκέψης του Φρόυντ, της Άννας Φρόυντ, της Μέλανι Κλάιν και του Ντόναλτ Ουίννικοτ στις διάφορες σύγχρονες θεωρητικοποιήσεις για την εφηβεία. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει κείμενα σύγχρονων Γάλλων ψυχαναλυτών που εστιάζονται στην κρίση της εφηβείας και την υποκειμενική ιδιοποίησή της. Αναφέρεται ιδιαιτέρως το έργο της ΠιέραΩλανιέ και, εμμέσως, του Λακάν.
Το τρίτο μέρος πραγματεύεται θέματα θεραπευτικής προσέγγισης και ζητήματα μεθόδου και τεχνικής. Υπάρχουν κλινικές αναφορές της εργασίας με εφήβους που επισημαίνουν τις ιδιαίτερες δυσκολίες της ψυχαναλυτικής θεραπευτικής προσέγγισης σ’ αυτήν την κρίσιμη ηλικιακή περίοδο. Στα επιλεγόμενα ο Γ. Στεφανάτος απαντά καταφατικά στο κεντρικό ερώτημα που διατρέχει το βιβλίο. Υπάρχει τελικά η ψυχανάλυση της εφηβείας, αρκεί να αποδεχθεί ο ψυχαναλυτής τους ιδιαίτερους όρους της συνάντησης με τον έφηβο. Όπως αναφέρεται από τον συγγραφέα είναι σημαντικό η πρόκληση του εφήβου να βρει ανταπόκριση, να μη χαθεί στο κενό, να μην προσκρούσει στο σκληρό τείχος του επαγγελματικού κομφορμισμού, ούτε να ακυρωθεί από την κινουμένη άμμο της άνευ ορίων κατανόησης και των άμετρων επιδιορθωτικών προθέσεων θεραπευτών, εκπαιδευτικών και γονέων. Για να βρει ο έφηβος τις ατομικές του συντεταγμένες πρέπει να τολμήσει, αλλά και να του επιτραπεί να αντιπαρατεθεί, ώστε αντιπαρατιθέμενος να μπορέσει να διαπραγματευθεί μέσω ενός «άλλου» τη δική του σεξουαλικότητα, καταστροφικότητα και δημιουργικότητα. Ο Γ. Στεφανάτος είναι ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής μέλος της γαλλικής ψυχαναλυτικής εταιρείας QuatrièmeGroupe. Εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στο Παρίσι σε διαφόρους θεραπευτικούς θεσμούς. Από το 1989 ασκεί την ψυχανάλυση στην Αθήνα. Διετέλεσε Διευθυντής του Τμήματος Ψυχιατρικής Εφήβων και Νέων του ΠΝΑ «Γ. Γεννηματάς» και είναι μέλος του Collège International de l’Adolescence. Όπως ο ίδιος αναφέρει το βιβλίο τόσο τόσο η επιλογή, όσο και η μετάφραση είναι προϊόν μακροχρόνιας συλλογικής δουλειάς. Οι μεταφράσεις έγιναν από γαλλόφωνους ψυχολόγους και ψυχαναλυτές, οι οποίοι έχουν κλινική εμπειρία με το αντικείμενο.
78 Βιβλιοκριτική Ψυχιατρική παιδιού & εφήβου 2 (1–2), 2014
Το ενδιαφέρον του βιβλίου είναι ακριβώς ότι αποτελεί το καταστάλαγμα της σκέψης και της επιθυμίας του επιμελητή της έκδοσης να γίνουν προσιτά βασικά ψυχαναλυτικά κείμενα γύρω από την εφηβεία και να μεταφερθούν στο ελληνικό κοινό, στοιχεία από τη γαλλική ψυχαναλυτική σκέψη. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί από όλους τους κλινικούς που ασχολούνται με το αντικείμενο ανεξάρτητα σχολής και θεωρητικής κατεύθυνσης γιατί δείχνει την πλουσιότητα και την ευαισθησία της ψυχαναλυτικής προσέγγισης στην κατανόηση του φυσιολογικού και του παθολογικού της εφηβείας.